Grupa operacyjna  –  Zdrowa i innowacyjna pasieka

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.

Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach działania „Współpraca”
Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020

Instytucja Zarządzająca Programem Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020

 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

____________________

Grupa operacyjna  –  Zdrowa i innowacyjna pasieka

Tytuł operacji :  

Zastosowanie innowacyjnej technologii w hodowli i utrzymaniu dobrostanu pszczół w celu pozyskania produktów doskonałej jakości.

W ramach ww. projektu została utworzona grupa operacyjna na rzecz innowacji (EPI) w skład, której weszli przedstawicie różnych ogniw m.in: ze świata nauki, doradztwa, przedsiębiorczości oraz rolnik. Każdy z nich ma bardzo ważną i określoną role do spełnienia. Będzie to doskonały przykład  zastosowania innowacyjnych rozwiązań poprzez naukę do praktyki.

Cel operacji:

Optymalizacja gospodarki pasiecznej poprzez zastosowanie arkuszy węzy w technologii wtrysku w celu  poprawy dobrostanu pszczół i jakości produktów pszczelich.

Partnerami grupy operacyjnej są :

Piotr Blajer – rolnik,  od 35 lat prowadzący gospodarstwo pasieczne ,, Królewskie miody’’ obecnie liczące 850 rodzin pszczelich – pełniący rolę lidera projektu,

Podkarpacki Ośrodek Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Boguchwale – celem PODR jest prowadzenie doradztwa rolniczego obejmującego działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mające na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich. Działalność merytoryczna Podkarpackiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego  skierowana jest na udzielanie wszechstronnej pomocy rolnikom w celu zwiększenia dochodów z gospodarstwa rolnego i działalności pozarolniczych oraz działania mające na celu poprawę warunków życia rodzin wiejskich  – pełniący rolę partnera projektu,

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie – prowadzi działalność naukową w obszarze rolnictwa i agrobiznesu oraz innych gałęzi gospodarki narodowej. To jedna z największych i najbardziej prestiżowych uczelni w kraju.  Misją SGGW jako uniwersytetu przyrodniczego jest prowadzenie badań naukowych w zakresie szeroko rozumianych nauk przyrodniczych, a także ekonomicznych, humanistycznych i technicznych. Nadrzędnym celem działalności pracowników naukowych jest służenie rozwojowi gospodarczemu i intelektualnemu polskiego społeczeństwa, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów wiejskich, gospodarki żywnościowej i szeroko rozumianego środowiska naturalnego. SGGW prowadzi także działania mające na celu upowszechnianie badań naukowych i wdrażanie ich do gospodarki-  pełniący rolę Partnera  naukowego projektu,

Firma IDFS Sp. z o.o – firma z wieloletnim doświadczeniem, która swoje usługi dedykuje branży rolniczej tj. oprogramowania, które każdego dnia ułatwiają prace farmerom, producentom i innym osobom ze wspomnianego sektora. Od wielu  lat przygotowuje aplikacje, które umożliwiają zintegrowane zarządzanie gospodarstwem rolnym, pracownikami, a także sprawne generowanie formularzy i wykonywaniu wielu innych czynności – pełniący rolę partnera projektu,

Rezultat operacji:

Rezultatem operacji będzie wdrożony w gospodarstwie pasiecznym system produkcji miodu i innych produktów pszczelich oparty na wykorzystaniu plastrów z polipropylenu spożywczego, co pozwoli na  wyeliminowanie występujących obecnie zagrożeń związanych z stosowaniem w produkcji pasiecznej tradycyjnej węzy, często zanieczyszczonej licznymi patogenami. Innym ważnym rezultatem operacji będzie wyeliminowanie ryzyka zakupu węzy na rynku, która jak się okazuje w praktyce zawiera szereg szkodliwych substancji w postaci stearyny i parafiny, co bardzo niekorzystnie wpływa na dobrostan rodzin pszczelich.

Warto także zwrócić uwagę, że wprowadzenie do gospodarki pasiecznej węzy z polipropylenu spożywczego, która będzie pokrywana delikatną warstwą wosku pochodzącego z własnej pasieki (na podstawie opracowanego oryginalnego system natryskiwania) przyczyni się do zamknięcia obiegu wosku w pasiece. Ten czynnik ma istotne znaczenie w ograniczeniu rozprzestrzeniania chorób pszczół zarówno w wymiarze lokalnym jak i ogólnopolskim.

Do wymiernych rezultatów  operacji zalicza się:

1. Poprawę dobrostanu rodzin pszczelich w pasiekach, w których zostanie wdrożony system wykorzystujący węzę z polipropylenu spożywczego.

2. Wzrost populacji pszczoły miodnej.

3. Wzrost produkcji pszczelarskiej i rentowności prowadzenia pasiek.

4. Poprawę jakości produktów pszczelich poprzez wzrost bezpieczeństwa zdrowotnego produktów wykorzystywanych przez rodzinę pszczelą i człowieka.

5. Spadek nakładów pracy i kosztów w porównaniu do tradycyjnego sposobu wykorzystania węzy.

6. Opracowanie technologii produkcji węzy z polipropylenu spożywczego dla   uli Wielkopolskich i Dadant.

7. Publikacja wyników badań w czasopiśmie naukowym o zasięgu krajowym i/lub międzynarodowym.

8. Publikacje popularno-naukowe upowszechniające uzyskane rezultaty badań.             

9. Opracowanie kompleksowej technologii produkcji węzy z polipropylenu dla dwóch najważniejszych typów uli w Polsce ze względu na ich wykorzystanie w gospodarce pasiecznej pozwoli zebrać niezbędne dane i doświadczenie odnośnie możliwości wykorzystania tej technologii dla innych typów uli, które są stosowane w pasiekach.

Zebrane doświadczenie umożliwi adaptację tej technologii, poprzez dalsze prace rozwojowe do wymagań odbiorców zagranicznych, co wpłynie znacząco na efektywność poniesionych nakładów inwestycyjnych.

Przedmiotem operacji jest opracowanie innowacyjnej technologii chowu pszczoły miodnej w oparciu o plastry zbudowane na węzie wytworzonej z polipropylenu spożywczego. Inicjatywa ta kwalifikuje się zatem jako opracowanie i wdrożenie znacznie udoskonalonej technologii dotyczącej produkcji pszczelarskiej, ponieważ głównymi produktami współczesnych pasiek jest miód oraz pszczoły sprzedawane w formie tzw. odkładów – nowych rodzin pszczelich.

 W światle aktualnie dostępnej wiedzy  zarówno w Polsce jak i w Europie nie zajmowano się opracowaniem technologii chowu pszczół na plastrach lub na węzie wytworzonej z polipropylenu spożywczego, mimo że materiały te zaczynają pojawiać się w handlu, głównie jako odpowiedź na problemy z jakością węzy, jak równie z pozyskaniem miodu wrzosowego i innych pożytków późnych. Zwłaszcza za sprawą konsystencji miodu wrzosowego podczas jego pozyskiwania bardzo często uszkodzeniu ulegają plastry.

W tym wypadku węza z polipropylenu spożywczego jest podstawowym materiałem, który zostanie wykorzystany do opracowania innowacyjnej technologii chowu pszczoły miodnej w oparciu o  plastry zbudowane na węzie wytworzonej z polipropylenu spożywczego. We współczesnej gospodarce pasiecznej w krajach rozwiniętych wbrew pozorom sama węza nie jest elementem, na którym opiera się funkcjonowanie rodzin pszczelich, gdyż są nim plastry zbudowane na tej węzie.

W warunkach naturalnych pszczoły nie wykorzystują węzy lecz od razu budują plastry.

Zasadność zastąpienia węzy wytwarzanej z wosku pszczelego przez węzę z polipropylenu spożywczego uzasadnia fakt spadku jakości węzy, wynikającego z jej fałszowania głównie parafiną i stearyną czyli substancjami ropopochodnymi. Jedną z przyczyn krajowego spadku jakości wosku jest zapewne intensywny rozwój pszczelarstwa/przyrost liczny rodzin pszczelich, co pociąga za sobą wzrost zapotrzebowania na węzę.   

Inicjatywa ta kwalifikuje się zatem jako opracowanie i wdrożenie znacznie udoskonalonej technologii dotyczącej produkcji pszczelarskiej. Najważniejsze cechy nowego rozwiązania to m.in.:

– wykorzystanie węzy z polipropylenu, która będzie pokrywana woskiem celem szybszego budowania na niej plastrów i izolacji tworzywa sztucznego od środowiska rodziny. Nie ma takich rozwiązań na rynku.

– zamknięcie obiegu wosku w pasiece.

– wyeliminowanie wnoszonych do rodzin wraz z węzą pozostałości akarycydów stosowanych do walki z powszechną chorobą pszczół – warrozą.

– poprawa dobrostanu rodzin pszczelich, przez unikanie szkodliwego wpływu zafałszowań wosku na biologię rodziny i fizjologię pszczół.

– poprawa jakości produkowanego miodu bez zanieczyszczeń ropopochodnych czy związanych z innymi substancjami wykorzystywanymi do fałszowania wosku. Można tu jako przykład podać tłuszcze pochodzenia zwierzęcego.

Projekt realizowany będzie w II etapach. 

I etap projektu Grupy Operacyjnej : Zdrowa innowacyjna pasieka
21 sierpień 2024 rok – 15 styczeń 2025 rok

                W I etapie realizacji projektu każdy z Partnerów miał określoną rolę do spełnienia : 

1. Lidera projektu – Piotr Blajer – Gospodarstwo Pasieczne Królewskie Miody – jego rolą było stworzenie nowoczesnej i efektywnej bazy do przeprowadzania badań dotyczących poprawy jakości produktów pszczelich oraz optymalizacji procesów w pasiekach. Partner ten, pełnił rolę rolnika, zainwestował w kluczowe elementy infrastrukturalne i technologiczne, które pozwoliły na dokładne monitorowanie oraz analizowanie warunków niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania pasieki. Dlatego Lider Projektu – pełniący również rolę rolnika stworzył odpowiednią bazę do przeprowadzania badań poprzez:

• rozpoczęcie inwestycji budowlanej polegającej na rozbudowie, przebudowie i nadbudowie budynku produkcyjnego Gospodarstwa Pasiecznego ze zmiana konstrukcji dachu i zmianą sposobu użytkowania na budynek produkcyjno-magazynowy wraz z wewnętrznymi instalacjami wod. kan, gaz, co. i elektryczną oraz plac manewrowy. Etap ten zakończył się wybudowaniem obiektu w stanie surowym.
• zakup kompletnych uli typu Wielkopolski – w ilości 400 szt. (w pełni wyposażonych w ramki)
  Zakup 400 sztuk kompletnych uli typu Wielkopolski w pełni wyposażonych w ramki stanowi istotny element realizacji projektu badawczego. Dzięki tym zakupom możliwe jest przeprowadzenie szeroko zakrojonych badań, które przyczynią się do optymalizacji gospodarki pasiecznej, poprawy zdrowia pszczół oraz jakości produktów pszczelich. Wysokiej jakości ule zapewniają odpowiednie warunki dla pszczół, co jest kluczowe dla uzyskania miarodajnych wyników i sukcesu projektu.
  Ponadto zastosowano technologię powlekania woskiem wyprasek z polipropylenu spożywczego, która jest innowacyjnym rozwiązaniem stosowanym w projekcie w gospodarce pasiecznej, które ma na celu poprawę jakości uli i efektywności produkcji. Dzięki temu powstanie odpowiedni obszar do prowadzenia prawidłowego funkcjonowania i rozwoju osobniczego rodziny pszczelej.
  Pokrycie woskiem polipropylenu polega na naniesieniu cienkiej warstwy wosku z odsklepin, który jest surowcem absolutnie pochodzenia naturalnego. Tego rodzaju wosk wykazuje brak pozostałości środków warozobójczych (apiwarol) a jego zastosowanie w technologii powlekania ma na celu zwiększenie tempa odbudowy plastrów.
  Proces powlekania wyprasek z polipropylenu polega na:
• przygotowaniu ramek: na ramki pszczele, wykonane z drewna, odpowiednio przygotowywane – czyszczone i suszone, aby zapewnić właściwą przyczepność wosku.
• powlekaniu woskiem: wosk był podgrzewany do odpowiedniej temperatury, aby uzyskać odpowiednią konsystencję do powlekania. Następnie wosk równomiernie nanoszony na powierzchnię ramek, tworząc cienką, trwałą warstwę.
• chłodzeniu i utwardzaniu: po naniesieniu wosku, wypraski były poddane chłodzeniu, co powodowało utwardzenie woskowej powłoki. Proces ten zapewnił to, że warstwa wosku spowodowała szybsze tempo odbudowy plastrów – o 30 % w porównaniu z wypraskami nie pokrytymi woskiem.
  Zastosowanie tego typu technologii pokrycia woskiem wyprasek z polipropylenu stanowi innowacyjne podejście w produkcji sprzętu pszczelarskiego, które przyczynia się do:
  zwiększenia trwałości plastrów pszczelich,
  bardziej efektywnej odbudowy plastrów przez pszczoły,
  poprawy higieny w ulu,
  zwiększenia wydajności pasieki,
  optymalizacji pod kątem efektywności pracy pszczelarzy w tym redukcji kosztów przygotowania ramek do prowadzenia produkcji pasiecznej,
  poprawy organizacji produkcji poprzez zmniejszenie nakładów pracy w pasiece,
  poprawy jakości miodu i pszczół, będących końcowym produktami projektu.
  Dzięki zastosowaniu wyprasek z polipropylenu spożywczego pasieki zyskują dłuższy cykl użytkowania ramek (co najmniej dwa cykle użytkowania), dzięki wyżej opisanej technologii. Warto podkreślić, że zewnętrzna warstwa wosku wykorzystywana jest ponownie do odbudowy plastrów natomiast bardziej wewnętrzna (plastry po wygryzieniu czerwiu) do produkcji świec.
• zakup matek pszczelich (400 szt) Linia car AGA® pochodząca z krzyżowania: AGA®3 –
  Zakup 400 matek pszczelich linii Car AGA® pochodzących z krzyżowania AGA®3 to istotny element realizacji projektu badawczego. Dzięki tym matkom możliwe było przeprowadzenie badań na rodzinach pszczelich, które charakteryzują się wysoką jakością, dużą odpornością na choroby oraz wysoką efektywnością produkcyjną. Dzięki temu projekt mógł dostarczyć cennych informacji na temat optymalizacji gospodarki pasiecznej oraz poprawy dobrostanu pszczół, a także wpłynąć na wzrost jakości produktów pszczelich. Linia matek pszczelich Car AGA® charakteryzuje się wysokimi parametrami, które zapewniają stabilność rodziny pszczelej oraz wysoką wydajność pasieki. Matki tej linii są efektem krzyżowania pszczół rasy AGA®3, co sprawia, że łączą w sobie cechy kilku cenionych linii pszczelich.
• zakup cukru w ilości 3200 kg – służąca do zakarmiania zimowego – 15 kg/1 ul
  dokarmianie w okresach bezpożytkowych w celu utrzymania ciągłości rozwoju rodzin pszczelich 25 kg/1 ul. Zakupiony cukier stanowi kluczowy element w strategii utrzymania zdrowych i silnych rodzin pszczelich przez cały rok, w tym szczególnie w okresach, kiedy dostępność naturalnych źródeł pożytków jest ograniczona.
  W tym czasie gospodarstwo pasieczne ,, Królewskie miody’’ zatrudniało 1 pracownika , który czynnie uczestniczył w realizacji projektu.

1. Partner Naukowy – Partner Naukowy Projektu – Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
   Rola pracowników Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie w realizacji projektu w tym etapie polegała na przeprowadzeniu zaawansowanych badań naukowych dotyczących poprawy jakości produktów pszczelich oraz optymalizacji procesów w pasiekach. W pierwszej kolejności przeprowadzono pogłębione studia literaturowe odnośnie problematyki przedmiotu badań. Metoda studiów literaturowych polega na przeglądzie i analizie istniejącej literatury naukowej krajowej i zagranicznej. Efektem m.in. tych działań było opracowanie szczegółowej metodyki badań terenowych jak i laboratoryjnych w zakresie przedmiotu operacji.
   Zespół pracowników naukowych SGGW składał się z 9 osób i miał charakter interdyscyplinarny. W skład zespołu wchodzili pracownicy wywodzący się z Instytutu Medycyny Weterynaryjnej, Instytutu Nauk o Zwierzętach, Instytutu Ekonomii i Finansów, Instytutu Zarządzania.
   Od początku realizacji projektu pracownicy SGGW aktywnie uczestniczyli w realizacji badań terenowych na początku to były pasieki lidera w Chorzowie i Jodłówce. Natomiast po rozstrzygnięciu przetargu na wyłonienie pasiek kontrolnych także w pozostałych województwach tj. podlaskim i dolnośląskim. Więcej na temat metodyki badań przedstawimy w rozdziale trzecim.
   Jednocześnie przeprowadzono procedurę przetargową wyłonienia dostawców odczynników i innych komponentów do przeprowadzenia badań molekularnych dotyczących zebranego materiału organicznego z wszystkich pasiek będących w polu obserwacji. Do podstawowych obowiązków zespołu badawczego SGGW w etapie pierwszym badań można zaliczyć: analizę istniejących opracowań pod kątem wykorzystania w projekcie, wykonanie szczegółowej dokumentacji na temat organizacji procesu badań rodzin pszczelich, określenie zasięgu geograficznego badań, opracowanie narzędzi do badań pierwotnych, dobór próby do badań, przeprowadzenie badań terenowych w ustalonych obszarach, monitorowanie wyników badań, opracowanie wyników badań, wykonanie szczegółowej dokumentacji na temat organizacji procesu badań rodzin pszczelich, opracowanie narzędzi do badań biologii molekularnej w kontekście wyposażenia laboratoriów PCHOU, wytypowanie rodzin pszczelich do projektu, ocenę zdrowotności rodzin pszczelich badanych i kontrolnych (siła rodzin, ilość obsiadanych ramek, ilość pszczół dorosłych, ilość czerwiu itd.). Poza tym zostały napisane trzy artykuły w tym dwa w renomowanych czasopismach naukowych oraz jeden w najbardziej poczytnym czasopiśmie wśród pszczelarzy w Polsce.
2. Partner Projektu – IDFS Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Poznaniu
   W ramach realizacji projektu, firma IDFS Sp. z o.o. pełniła funkcję partnera technologicznego, odpowiedzialnego za opracowanie i wdrożenie innowacyjnego Systemu Inteligentnego Zarządzania Pasieką (SIzP), który umożliwiał cyfrowy monitoring rodzin pszczelich w celu poprawy dobrostanu pszczół oraz optymalizacji gospodarki pasiecznej.
   W zakresie realizowanych zadań przez firmę IDFS wchodziły:

• zakup i wdrożenie urządzeń monitorujących
  Zadaniem IDFS było zaprojektowanie i wdrożenie kompleksowego systemu opartego na technologii IoT oraz sztucznej inteligencji, umożliwiającego stały, zdalny monitoring uli w badanych pasiekach zlokalizowanych na terenie trzech województw (Podkarpackie, Dolnośląskie, Podlaskie). System ten stanowił kluczowy element II etapu realizacji projektu i składał się z:
• czujników (sensorów) mierzących stężenie CO₂, wilgotność, temperaturę, ciśnienie, poziom hałasu oraz lotne związki organiczne (VOC, NOx) wewnątrz ula, liczbę wlotów i wylotów pszczół,
• wag pasiecznych mierzących masę ula z dokładnością do 0,1 kg oraz warunki atmosferyczne na zewnątrz ula,
• bramek LTE zbierających dane i przesyłających je bezprzewodowo do centralnej bazy danych.
  W ramach I etapu projektu IDFS dokonał zakupu 10 kompletów urządzeń monitorujących, składających się z wyżej wymienionych urządzeń.

W ramach I etapu projektu dwóch pracowników firmy IDFS Sp. z o.o. realizowało zadania związane z przygotowaniem koncepcji i wdrożeniem systemu cyfrowego monitorowania uli. Ich prace obejmowały analizę dostępnych na rynku rozwiązań technologicznych oraz urządzeń do monitoringu środowiska ula i aktywności rodzin pszczelich. Na podstawie zebranych danych zaprojektowali i opracowali kompleksowy system oparty na technologii IoT oraz sztucznej inteligencji, który umożliwia stały, zdalny nadzór nad pasiekami zlokalizowanymi w trzech województwach: podkarpackim, dolnośląskim i podlaskim. Zakres działań obejmował m.in. dobór i integrację odpowiednich czujników, opracowanie architektury systemu, a także konfigurację modułów transmisji danych i przygotowanie infrastruktury do ich wdrożenia w terenie.

Partner Projektu – Podkarpacki Ośrodek Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Boguchwale
W ramach realizacji projektu, Podkarpacki Ośrodek Doradztwa Rolniczego (PODR) z siedzibą w Boguchwale pełni kluczową rolę w zakresie promocji oraz doradztwa, wspierając realizację celów projektu, który ma na celu optymalizację gospodarki pasiecznej i poprawę jakości produktów pszczelich. Ośrodek pełnił funkcję pośrednika między pszczelarzem, Uczelnią oraz firmą IDFS, przekazując niezbędną wiedzę oraz wsparcie w zakresie stosowania innowacyjnych rozwiązań w pasiekach. Ponadto służył pomocą w zakresie zarządzania projektem (planowanie, realizację, monitoring, nadzoru nad harmonogramem wydatków, koresponduje z instytucją wdrażającą projekt.
Przygotowuje wniosek o płatność w ramach I Etapu.

Raport końcowy: