Okres realizacji: 16 stycznia 2025 r. – 30 kwietnia 2025 r.
Projekt „Zdrowa innowacyjna pasieka” to inicjatywa mająca na celu opracowanie i wdrożenie nowoczesnych rozwiązań poprawiających dobrostan pszczół oraz jakość produktów pszczelich. Działania realizowane w ramach projektu wpisują się w założenia Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014–2020, działanie M16 „Współpraca”.
W drugim etapie kontynuowano prace nad wdrożeniem innowacyjnych technologii, prowadzeniem badań naukowych i weryfikacją efektów w terenie.
Cele i działania w II etapie projektu
Celem II etapu było dokończenie infrastruktury badawczej, wdrożenie systemu cyfrowego monitorowania rodzin pszczelich oraz kontynuacja badań nad wpływem innowacyjnych rozwiązań na zdrowie i produktywność pszczół.
Działania Lidera projektu – Gospodarstwo Pasieczne Królewskie Miody
Lider projektu zakończył budowę nowoczesnej bazy badawczej poprzez rozbudowę i przebudowę budynku produkcyjnego, dostosowując go do funkcji produkcyjno-magazynowej. Inwestycja obejmowała m.in. zmianę konstrukcji dachu, wykonanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, grzewczych i elektrycznych oraz budowę placu manewrowego.
W ramach tego etapu zrealizowano również:
- zakup sześciu wag pasiecznych z modułem GPS Wiograf – do monitorowania aktywności rodzin pszczelich oraz przesyłania danych do centralnego systemu,
- zakup i montaż agregatu chłodniczego w pomieszczeniu magazynowym, umożliwiającego przechowywanie plastrów i materiałów badawczych w temperaturze –10°C. Agregat zapewnia optymalne warunki magazynowania wosku pszczelego, chroni go przed szkodnikami (m.in. barciakiem mniejszym i większym) oraz pozwala na zachowanie najwyższej jakości materiałów badawczych.
Działania Partnerów projektu
– Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (SGGW)
Partner naukowy projektu prowadził badania terenowe i laboratoryjne we wszystkich lokalizacjach pasiek objętych projektem (województwa : podkarpackie, podlaskie i dolnośląskie).
W ramach II etapu:
- kontynuowano obserwacje uczestniczące i analizę danych o rodzinach pszczelich,
- prowadzono badania molekularne przed i po zastosowaniu innowacyjnych arkuszy węzy z polipropylenu spożywczego,
- opracowano modele ekonometryczne prezentujące wpływ czynników pogodowych i środowiskowych na dobrostan pszczół,
- wykonano analizy organoleptyczne i laboratoryjne miodu oraz wosku,
- określono dobrostan rodzin pszczelich, kondycję zdrowotną i straty zimowe,
- przygotowano raport z wynikami badań.
– IDFS Sp. z o.o. (Poznań)
Zespół IDFS kontynuował prace nad wdrożeniem Systemu Inteligentnego Zarządzania Pasieką.
Do ich zadań należało:
- instalacja i konfiguracja urządzeń pomiarowych (czujniki, wagi, bramki LTE),
- bieżący monitoring transmisji danych do centralnej bazy,
- serwisowanie i wsparcie techniczne systemu,
- analiza danych we współpracy z zespołem badawczym,
- identyfikacja anomalii i wsparcie w diagnozie chorób rodzin pszczelich.
System gromadzi dane z ula co godzinę, analizując je przy użyciu algorytmów sztucznej inteligencji (AI). Modele oparte na technikach Random Forest, XGBoost, CatBoost i LightGBM pozwalają przewidywać wystąpienie chorób takich jak zgnilec amerykański, warroza czy nosemoza – zanim objawy staną się widoczne.
Urządzenia monitorują m.in. temperaturę, wilgotność, stężenie lotnych związków organicznych (VOC), tlenków azotu (NOx), ciśnienie oraz liczbę wlotów i wylotów pszczół.
Dzięki temu pszczelarze mogą szybciej reagować, optymalizować miodobranie i lepiej dbać o zdrowie rodzin pszczelich.
– Podkarpacki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Boguchwale
PODR kontynuował działania promocyjno-doradcze wspierające realizację celów projektu.
Ośrodek pełnił rolę łącznika pomiędzy pszczelarzami, uczelnią i firmą IDFS, wspierał transfer wiedzy i popularyzację nowoczesnych technologii pszczelarskich.
Współuczestniczył również w opracowaniu raportu końcowego projektu.
Efekty wdrożonej technologii monitorowania pszczół
Zastosowany system monitoringu umożliwia:
- szybkie wykrywanie chorób pszczół (zgnilec amerykański, warroza, nosemoza),
- analizę aktywności rodzin pszczelich i określenie momentu zakończenia pożytku,
- ocenę tempa rozwoju rodzin i kondycji w okresie zimowli,
- optymalizację działań w pasiekach na podstawie danych w czasie rzeczywistym.
System wyposażony jest w elastyczne zasilanie (sieć, panele PV, akumulatory), długą żywotność baterii (do 12 miesięcy) oraz funkcję agregacji danych w przypadku braku łączności. To jedno z najbardziej zaawansowanych rozwiązań cyfrowych w polskim pszczelarstwie.
Rezultaty II etapu projektu
Realizacja II etapu projektu przyniosła wymierne korzyści:
- Poprawa jakości produktów pszczelich (miodu, wosku, pierzgi) dzięki eliminacji zanieczyszczeń i substancji niepożądanych,
- Zwiększenie dobrostanu pszczół poprzez zastosowanie nowoczesnych uli i węzy z polipropylenu,
- Zmniejszenie konieczności stosowania farmakoterapii, co wpłynęło na czystość produktów pszczelich,
- Optymalizacja zarządzania pasiekami dzięki systemowi monitoringu i analizie danych,
- Podniesienie świadomości pszczelarzy w zakresie nowoczesnych technologii i dobrych praktyk.
Zastosowanie węzy z polipropylenu spożywczego okazało się skutecznym rozwiązaniem – trwałym, bezpiecznym i wielokrotnego użytku. Umożliwia ono eliminację zafałszowań wosku (np. stearyną czy parafiną) i ogranicza ryzyko przenoszenia patogenów.
Partnerzy projektu
| Partner | Rola w projekcie |
| Gospodarstwo Pasieczne Królewskie Miody | Lider projektu, realizacja inwestycji infrastrukturalnych i zakup technologii monitoringu. |
| Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (SGGW) | Partner naukowy – prowadzenie badań terenowych, analiz laboratoryjnych i opracowanie raportów. |
| IDFS Sp. z o.o. (Poznań) | Partner technologiczny – wdrożenie i obsługa Systemu Inteligentnego Zarządzania Pasieką. |
| Podkarpacki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Boguchwale (PODR) | Partner doradczy – promocja projektu, wsparcie pszczelarzy i upowszechnianie wyników. |
Podsumowanie
W drugim etapie projektu „Zdrowa innowacyjna pasieka” osiągnięto wszystkie zaplanowane cele. Opracowane i wdrożone rozwiązania potwierdziły skuteczność technologii opartej na węzie z polipropylenu spożywczego oraz systemie cyfrowego monitorowania uli.
Projekt przyczynił się do poprawy jakości produktów pszczelich, zdrowotności rodzin pszczelich oraz ochrony środowiska naturalnego.
Efektem końcowym realizacji projektu „Zdrowa innowacyjna pasieka” było opracowanie, przy udziale wszystkich Partnerów Projektu, Raportu końcowego dotyczącego realizacji działań w ramach poddziałania M16 – Współpraca Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020.
Celem tego działania jest wspieranie współpracy pomiędzy różnymi podmiotami działającymi na obszarach wiejskich, w tym rolnikami, jednostkami naukowymi oraz przedsiębiorstwami wdrażającymi innowacje w sektorze rolno-spożywczym.
Na zakończenie projektu odbyła się konferencja podsumowująca, podczas której zaprezentowano założenia projektu, przebieg jego realizacji oraz uzyskane efekty naukowe, technologiczne i praktyczne. Wydarzenie stanowiło doskonałą okazję do wymiany doświadczeń oraz omówienia perspektyw dalszego rozwoju innowacyjnych technologii w pszczelarstwie.
